روایات

در خصوص وجوب تقلید از منظر اهل بیت علیهم السلام روایات زیادی وجود دارد که بر اساس بعضی از تقسیم­بندی ها، مانند آنچه مرحوم آخوند خراسانی در کفایۀ الاصول انجام داده­اند، می­توان روایات را در چهار عنوان تقسیم کرد:

الف)روایاتی که بر وجوب پیروی از علماء دلالت می­کنند، مانند توقیع شریف امام زمان عج الله تعالی فرجه که می فرمایند: « أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّه‏»  که توضیح آن در قسمت آغاز تقلید گذشت؛ از این دسته روایت­ها به طور مستقیم و به دلالت مطابقی می­توان وجوب مراجعه و پیروی از علماء را به­دست آورد.

ب)  روایتی که دلالت می­کند که تقلید باید از مجتهد جامع الشرایط صورت گیرد این روایت هم از امام صادق علیه السلام نقل شده است، همان­گونه که در مبحث آغاز تقلید گذشت، و هم از امام حسن عسکری علیه السلام آمده است که : « فأمّا من كان من الفقهاء صائنا لنفسه حافظا لدينه مخالفا على هواه، مطيعا لأمر مولاه‏، فللعوام‏ أن‏ يقلّدوه‏، و ذلك لا يكون إلّا بعض فقهاء الشيعة لا جميعهم» (حسن بن علی علیه السلام، ص: 300) این تکرار نشان­دهندهاهمیت بالای این مساله است.

ج) روایاتی که ظاهر آن­ها دلالت می­کنند که از قول بدون علم و فتوای بدون تحقیق منع فرموده­اند، از مفهوم و نتیجه این منع به­دست می­آید که اگر فتوای از روی علم و تحقیق و تفحص باشد، منعی ندارد و کسانی که به این مرحله برسند که به توان از روایات احکام را بدست آوردن و اظهار نظر کنند، جایز است اینکار را انجام دهند و بر دیگران که به این توانایی دست پیدا نمی­کنند، اخذ و عمل به این فتاوای جایز و روا می­باشد، و گرنه اظهار فتوی لغو خواهد بود و از شارع حکیم این امر قبیح است.

د)روایاتی که در آنها ائمه علیهم السلام در آن­ها اظهار علاقه و محبت می­کردند که بعضی از صحاب برای مردم فتوا بدهند مانند روایتی که در مبحث آغاز تقلید، از امام باقر علیه السلام نقل شده است به این بیان که ذکر نام این افراد دلالت نمی­کند که این عمل منحصر در این افراد باشد بلکه آنها خصو صیات و ویژگی­هایی داشته­اند که به این موقعیت و جایگاه رسیده­اند، پس کسانی که تلاش کنند و به این جایگاه برسند می­توانند فتوی بدهند و بر مردم لازم از آن­ها تقلید و پیروی کنند.(ر.ک: محمدی خراسانی، 1391، ج3، صص: 529-531)

منابع:

1.      محمدی خراسانی، علی، شرح کفایۀ الاصول، قم: الامام الحسن ابن علی علیه السلام، 1391، چاپ سوم

2.        حسن بن على عليه السلام، امام يازدهم‏، التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام‏، محقق / مصحح: مدرسه امام مهدى عليه السلام‏، قم: مدرسة الإمام المهدي عجل الله تعالى فرجه الشريف‏، چاپ: اول‏1409 ق

3.      طبرسى، احمد بن على‏، الإحتجاج على أهل اللجاج( للطبرسي)، محقق / مصحح: خرسان، محمد باقر، مشهد: نشر مرتضى‏، چاپ اول‏1403 ق‏

4.      مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، « بحار الأنوار( ط- بيروت)»،محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، بیروت: دار إحياء التراث العربي‏، چاپ دوم، 1403ق

5.      حر عاملى، محمد بن حسن‏،« وسائل الشيعة»، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏ ، قم: مؤسسة آل البيت عليهم السلام‏، چاپ اول، 1409 ق‏

6.      طبرسى، احمد بن على، «‏ الإحتجاج على أهل اللجاج( للطبرسي)»، محقق / مصحح: خرسان، محمد باقر ،مشهد: نشر مرتضى،‏ چاپ اول،1403 ق‏

7.      ابن بابويه، محمد بن على‏، « كمال الدين و تمام النعمة»، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، تهران‏: اسلاميه، چاپ دوم، 1395 ق‏

8.     بحرانى، سيد هاشم بن سليمان‏، « البرهان في تفسير القرآن»، محقق / مصحح: قسم الدراسات الإسلامية مؤسسة البعثة، قم: مؤسسه بعثه‏ ،چاپ اول،‏ 1374 ش‏