با توجه به این مطلب که هدف از آفرینش انسان بندگی خداست و از سوی دیگر اساس بندگی، شناخت می باشد؛ عالی ترین راه تبلور معرفت الهی، شناخت پیامبر و اوصیای اوست. به منظور اثبات این ادعا می توان به این روایت از امام حسین علیه السلام استناد کرد، ایشان در پاسخ به سوال «معنای شناخت خدا چیست؟» فرموده اند:«معرفة اهل کل زمان إمامهم الذی یجب علیهم طاعته؛ معرفت خدا عبارت است از اینکه اهل هر زمان امامی را که اطاعتش بر آنان واجب است، بشناسند»

لذا بر هر مسلمانی لازم است تا امام خود را بشناسد

راه های شناخت امام

سه راه به عنوان عمده راه های شناخت امام می باشد

الف) نص

 یعنی تعیین و تصریح پیامبر صلی الله علیه و آله که مفادش خبر دادن از نصب الهی و یا نصب امام به امر الهی است.

ب) کرامت

 کرامت مانند معجزه امری خارق العاده می باشد که قابل تعلیم و تعلم نمی باشد؛ تنها تفاوت آن در این است که کرامت از سوی شخص مدعی امامت صورت می گیرد و دلیل بر صدق ادعای اوست. در این مسأله دو دیدگاه وجود دارد: ۱_ کرامت را مستقلا دلیل بر امامت بدانیم؛ ۲_ دلیل اصلی، نصب و نص پیامبر یا امام سابق است و کرامت، دلیل بر نصب است.

ج) سیره عملی

اخلاق و رفتار، وضع زندگی و علم و دانش یکی از راه های شناخت امام، برای کسانی است که اهلیت تشخیص را داشته باشند و بتوانند از اخلاق، سلوک، گفتار و برخوردهای گوناگون، صاحب این مقام را بشناسند.

در این خصوص امام رضا علیه السلام فرموده اند :« امام امانتدار الهی در میان خلقش، حجت او بر بندگانش، خلیفه او در سرزمین هایش، دعوت کننده به سوی خدا و دفاع کننده از حقوق واجب او بر بندگان است. امام پاک از گناه و به دور از عیبهاست. دانش ها به او اختصاص دارد و او به بردباری شناخته می شود. امام نظام دهنده به دین و باعث سربلندی مسلمانان و خشم منافقان است. امام یگانه روزگار خویش است و …( این روایت مفصل است و علاقمندان برای مشاهده متن کامل آن می توانند به اصول کافی ج ۱ ص ۲۰۱ مراجعه کنند.)

به راستی که با شناخت همین چند ویژگی، قدم بلندی در راه شناخت امام برداشته می شود و بعد از آن نوبت به اطاعت و وظایف ما در مقابل ایشان و دیگر موارد می رسد.

البته ناگفته نماند یکی از متقن ترین راه های شناخت امام مراجعه به متن ارزشمند «زیارت جامعه» است که به حق اوصاف بلندی از امام در آن ذکر شده است.